Vận tải đường sắt có những ưu điểm nào vượt trội?

Vận tải đường sắt là gì?

• Vận tải đường sắt là loại hình vận chuyển/vận tải hành khách và hàng hóa bằng phương tiện đặc thù riêng, có bánh được thiết kế để chạy trên loại đường đặc biệt gọi là đường ray (đường rầy).
• Đường ray bao gồm hai thanh thép chạy song song đặt cố định xuống nền và khoảng cách giữa hai thanh ray-khổ đường luôn được giữ duy trì với số liệu cố định. 
• Trên đường ray sẽ có các đoàn tàu chạy dọc theo, bao gồm phần đầu tàu là chuỗi phương tiện tự vận hành và phần toa tàu không tự vận hành. 
• So với các phương tiện dùng bánh cao su trên hệ thống vận tải đường bộ thông thường, các toa tàu di chuyển trên đường ray với lực ma sát ít hơn rất nhiều, do đó đầu tàu dùng kéo các toa tàu sử dụng năng lượng hiệu quả hơn.
• Ngày nay có rất nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển hệ thống giao thông vận tải đường sắt trên thế giới với, tổng chiều dài đường sắt trên thế giới khoảng 1,2 triệu km.
• Tốc độ tàu chạy tiên tiến nhất dùng để chuyển chở hành khách lên tới 250-300km/h, các toa tàu ngày càng tiện nghi, phát triển ngày càng đa dạng, tàu chạy trên điện từ có thể đạt đến 500km/h.

Đặc điểm của vận tải đường sắt

• Những sản phẩm, hàng hóa trong quá trình vận tải đường sắt không thể tích lũy được, đặt ra những yêu cầu về khoản dự trữ phương tiện vận tải nhằm thực hiện đáp ứng tối đa những yêu cầu vận tải đột xuất.
• Quá trình sản xuất vận tải của ngành vận tải đường sắt cũng mang những đặc điểm chung vận chuyển hàng hóa như những loại hình vận tải khác, ngoài ra còn các đặc điểm riêng biệt.
• Vận tải đường sắt có tính liên tục, liên hoàn, thường xuyên trong hoạt động sản xuất của ngành.
• Ngành vận tải đường sắt có tính phân tán rộng, hoạt động sản xuất của ngành có tuyến đường sắt Bắc-Nam trải rộng trên nhiều vùng địa lý, rải khắp các địa bàn trên toàn vùng lãnh thổ Việt Nam. 
• Hệ thống vận tải đường sắt tương tự như một dây chuyền sản xuất liên thông có quy mô hoạt động tương đối lớn, bao gồm nhiều bộ phận có kết cấu hoạt động khớp với nhau.
• Trên tuyến đường sắt thường không có bất kỳ một phương tiện vận tải nào khác hoạt động trên đó bởi có tính chuyên dùng của hạ tầng cơ sở và phương tiện vận tải, có thể gọi đường sắt là đường độc tôn.
• Đường sắt có cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng hoàn toàn riêng biệt, có hệ thống cầu đường, đường hầm và thông tin hệ thống tín hiệu dành riêng cho ngành đường sắt. 

Ưu nhược điểm của giao thông vận tải bằng đường sắt

Ưu điểm của vận chuyển đường sắt

Giảm chi phí

Khi so sánh với các phương tiện vận tải trên hệ thống, vận tải đường sắt là hình thức vận chuyển có mức chi phí thấp hơn rất nhiều và luôn cố định, không ảnh hưởng bởi những biến động giá cả nhiên liệu trên thị trường. 

Chi phí thấp cũng là ưu điểm nổi bật của hình thức vận tải này, ít tốn kém nhiên liệu chỉ với khoảng 4.55 lít nhiên liệu có thể vận chuyển hàng hóa nặng hàng tấn đi đường dài khoảng 650km, thấp hơn rất nhiều so với vận chuyển bằng đường bộ.

Nhờ có cước phí ổn định và ít biến động về giá cả, vận tải đường sắp cũng dễ dàng phân bổ hợp lý chi phí đầu tư cho các thùng hàng và dễ dàng hơn trong sắp xếp chuyến đi. 

Khối lượng vận chuyển lớn

Hình thức vận tải bằng đường sắt từ lâu đã được biết đến nhờ vào ưu điểm vận chuyển hàng hóa khối lượng lớn, trên các toa tàu dài dễ dàng chở hàng lên đến hàng tấn. 

Tuyến đường sắt nối dài dễ dàng thông quan để vận chuyển hàng trên những tuyến đường xa.

Không ảnh hưởng bởi kẹt xe hay khí hậu

Vận tải bằng đường sắt thường có tính chất đặc thù cố định, không ảnh hưởng bởi vấn đề kẹt xe hay nhường phương tiện khác vì chỉ đi trên tuyến đường sắt.

Hình thức này cũng không ảnh  hưởng bởi khí hậu ngày nắng hay mưa ngập,.. 

Tuyến đường sắt cố định nên ít hư hỏng và không bị tác động bởi vấn đề sửa chữa đường sá. 

Tính an toàn cao

Nhờ thiết kế khoang container trên tàu hỏa rộng rãi, chắc chắn và kín đáo nên hàng hóa được bảo vệ vô cùng an toàn, khi vận chuyển hàng sẽ không bị hư hỏng, hao hụt. 

Ít biến động thời gian

Vận tải bằng đường sắt có tính chất ổn định cao cả về mức giá cả, tuyến đường và tài xế nên luôn sẵn sàng hoạt động, ít bị biến động thời gian hơn so với các hình thức vận tải khác, hạn chế tối đa các sự cố về thời gian. 

Nhược điểm của vận tải đường sắt

Hạn chế phạm vi vận chuyển

Phạm vi vận chuyển của hình thức vận tải đường sắt bị phụ thuộc vào hệ thống đường sắt, mặc dù hệ thống đường sắt nối dài từ Nam ra Bắc nhưng chỉ có những thành phố lớn mới có tuyến đường này chạy qua, gây khó khăn khi vận tải ở các tỉnh thành nhỏ lẻ.

Hình thức vận tải bằng đường sắt thường nằm ở một tuyến cố định nên không thể di chuyển đến những địa điểm, địa hình khác, tính linh động không cao bằng vận chuyển bằng đường bộ. 

Hạn chế thời gian vận chuyển

Vận tải bằng hệ thống đường sắt là hình thức vận tải kiểu truyền thống và chưa thật sự phù hợp với xu thế vận chuyển hiện đại vì những hạn chế về thời gian vận chuyển. 

Mặc dù hình thức vận tải này ít chịu biến động về thời gian nhưng cũng gây trở ngại rất lớn đối với khách hàng là các cá nhân hay đơn vị có nhu cầu nhỏ. 

Lộ trình chạy của tàu hỏa là dạng lộ trình xuyên suốt, chỉ dừng lại tại các địa điểm định sẵn nên không thể thay đổi với các trường hợp phát sinh, các khách hàng có nhu cầu gửi thêm hàng hóa ở những tuyến dừng không nằm trong lộ trình. 

Chỉ vận chuyển được hàng hóa khối lượng lớn

Những hàng hóa có tải trọng lớn khó khăn khi vận chuyển bằng các hình thức vận tải đường bộ sẽ được chuyển giao cho hình thức vận tải bằng đường sắt. 

Tuy nhiên đối với những hàng hóa cá nhân nhỏ lẻ cần tính linh động cao sẽ không phù hợp với hình thức vận tải này. 

Những mặt hàng phù hợp với vận chuyển đường sắt.

• Hàng hóa thiết yếu phục vụ trong gia đình đóng gói khối lượng lớn như : dầu gội, bột giặt, bánh kẹo, vải, sữa tắm, gạo, cà phê, bột bắp, quạt điện, điều hòa, đồ điện tử….
• Các loại hàng hóa phục vụ sản xuất: móc áo, băng keo, hạt nhựa, hóa chất, nguyên liệu dạng bột hoặc dạng lỏng
• Vật liệu xây dựng: Sơn, đồ ngũ kim, bột trét, …
• Máy móc, thiết bị: Máy móc văn phòng, máy móc phục vụ sinh hoạt, máy móc phục vụ sản xuất,…
• Đồ uống: Bia, nước khoáng, nước ngọt,rượu….
• Ô tô, phụ tùng ô tô, xe máy, xe đạp, xe máy, phụ tùng máy móc
• Hàng hóa phục vụ công trình xây dựng : Cửa, khung, …..
• Hàng hóa, sản phẩm đông lạnh.

Vận tải đường sắt là hình thức truyền thống nhưng luôn đóng vai trò quan trọng trong nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa trên cả nước, trong tương lai hứa hẹn hình thức này sẽ được nâng cấp với hệ thống hạ tầng đường sá hiện đại hơn, đem đến tính linh hoạt cao trong vận chuyển hàng.